Βιώσιμος τουρισμός έως το 2030 – Πώς μπορούμε να πετύχουμε τους στόχους μαζί;

Σάββατο, 9 Αυγούστου 2025 6:29 π.μ.

Ο τουρισμός συχνά θεωρείται η «βιομηχανία ευτυχίας» του κόσμου – εμπειρίες, χαλάρωση, ανακάλυψη νέων τόπων. Ωστόσο, καθώς τα αεροπλάνα γεμίζουν και τα ξενοδοχεία καταγράφουν νέα ρεκόρ κρατήσεων, σε πολλά μέρη του πλανήτη γίνονται όλο και πιο αισθητές οι σκοτεινές πλευρές του μαζικού τουρισμού: τα υπερφορτωμένα οικοσυστήματα, ο αποκλεισμός των τοπικών κοινοτήτων και η ταχεία εξάντληση των φυσικών πόρων.

Σε αυτές τις προκλήσεις εστιάζει μια μελέτη που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο Journal of Sustainable Tourism, στην οποία οι Alexandra Lavaredas, Filipa Campos, Giovana Goretti Feijó Almeida, Francisco Dias και Paulo Almeida ανέλυσαν περισσότερα από 6.200 επιστημονικά άρθρα σχετικά με τον βιώσιμο τουρισμό.

Σύμφωνα με τα ευρήματά τους, από το 2015 μόνο το 2,6% των μελετών που δημοσιεύτηκαν για το θέμα αναφέρονται συγκεκριμένα στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs) του ΟΗΕ. Αυτό το ποσοστό δείχνει ότι, παρόλο που η σημασία της βιωσιμότητας γίνεται ολοένα και πιο προφανής, ο επιστημονικός διάλογος και οι παγκόσμιοι στόχοι εξακολουθούν να μην είναι πλήρως ευθυγραμμισμένοι.

Αυτό δεν είναι απλώς επιστημονικό κενό – είναι και προειδοποίηση. Εάν η βιομηχανία, οι ερευνητές και οι ταξιδιώτες δεν ευθυγραμμίσουν τις προσπάθειές τους με τους παγκόσμιους στόχους βιωσιμότητας, ο τουρισμός μπορεί εύκολα να παραμείνει πηγή προβλημάτων και όχι μέρος της λύσης. Ωστόσο, τα καλά νέα είναι ότι οι στόχοι είναι σαφείς, οι μέθοδοι διαθέσιμες και όλοι οι εμπλεκόμενοι – από τις κυβερνήσεις και τους παρόχους καταλυμάτων έως τους ταξιδιώτες – μπορούν να συμβάλουν ώστε ο τουρισμός να γίνει μέχρι το 2030 πραγματικά κινητήριος μοχλός βιώσιμης ανάπτυξης.

Πού δίνεται έμφαση – και πού υπάρχει έλλειψη;

Η πλειονότητα των επιστημονικών εργασιών επικεντρώνεται στον SDG 12, που αφορά την υπεύθυνη κατανάλωση και παραγωγή – όπως η μείωση αποβλήτων, η αποδοτικότητα πόρων και η προτίμηση τοπικών προϊόντων. Ακολουθεί ο SDG 8, που εστιάζει στη δημιουργία αξιοπρεπών θέσεων εργασίας και την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης, και ο SDG 17, που υπογραμμίζει τη σημασία των συνεργασιών. Ωστόσο, στόχοι όπως ο SDG 13 (δράση για το κλίμα) ή ο SDG 14 (ζωή κάτω από το νερό) λαμβάνουν πολύ λιγότερη προσοχή, παρόλο που οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και η κατάσταση των ωκεανών είναι κρίσιμες για το μέλλον του τουρισμού.

Η ισορροπία των τριών πυλώνων

Η βάση του βιώσιμου τουρισμού στηρίζεται σε τρεις στενά συνδεδεμένους πυλώνες: την οικονομική, την κοινωνική και την περιβαλλοντική διάσταση.

Οικονομικά, ο τουρισμός πρέπει να δημιουργεί σταθερά έσοδα που παραμένουν τοπικά, ενισχύοντας τις τοπικές επιχειρήσεις, ενώ παράλληλα δημιουργεί αξιοπρεπείς ευκαιρίες εργασίας για τα μέλη της κοινότητας.

Κοινωνικά, είναι σημαντικό ο τουρισμός να διατηρεί και να ενισχύει την τοπική πολιτιστική ταυτότητα, να προάγει τη συνοχή της κοινότητας και να διασφαλίζει τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων.

Περιβαλλοντικά, είναι απαραίτητο οι τουριστικές δραστηριότητες να προστατεύουν τους φυσικούς πόρους, να μειώνουν τη ρύπανση και να διατηρούν την υγεία των οικοσυστημάτων. Όταν αυτοί οι τρεις πυλώνες βρίσκονται σε ισορροπία, ο τουρισμός μπορεί πραγματικά να αναπτυχθεί βιώσιμα μακροπρόθεσμα, προσφέροντας αυθεντικές και αξιόλογες εμπειρίες στους επισκέπτες.

Τι μπορούν να κάνουν οι ταξιδιώτες;

Οι ταξιδιώτες μπορούν να συμβάλουν σημαντικά επιλέγοντας συνειδητά τοπικούς παρόχους υπηρεσιών, μειώνοντας έτσι το οικολογικό αποτύπωμα της εφοδιαστικής αλυσίδας και υποστηρίζοντας άμεσα τις κοινότητες. Η αποφυγή υπερφορτωμένων προορισμών μειώνει την πίεση στα ευαίσθητα οικοσυστήματα, ενώ η προτίμηση βιώσιμων καταλυμάτων ενθαρρύνει τη λειτουργία με εξοικονόμηση ενέργειας, νερού και μείωση αποβλήτων. Επιπλέον, η επιλογή πράσινων μέσων μεταφοράς – όπως τρένα, λεωφορεία, ποδήλατα ή δημόσια συγκοινωνία – συμβάλλει στη μείωση της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης.

Ο τουρισμός επηρεάζει άμεσα την επίτευξη πολλών SDGs – από τη δημιουργία θέσεων εργασίας και τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς έως τη μείωση της κλιματικής αλλαγής. Τα επόμενα χρόνια, οι εμπλεκόμενοι στη βιομηχανία θα παίξουν καθοριστικό ρόλο ώστε ο τουρισμός να γίνει πραγματικά κινητήριος μοχλός βιώσιμης ανάπτυξης και όχι εμπόδιο σε αυτήν.

Η βιωσιμότητα δεν είναι αφηρημένος στόχος, αλλά το σύνολο των καθημερινών μας επιλογών. Κάθε κράτηση, κάθε επιλογή προορισμού, κάθε ευρώ ή δραχμή που δαπανάται σε τοπικά προϊόντα μπορεί να συμβάλει σε ένα καλύτερο μέλλον. Εάν οι εμπλεκόμενοι στον τουρισμό – ταξιδιώτες, πάροχοι υπηρεσιών και υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων – ενεργήσουν από κοινού, ευθυγραμμιζόμενοι με τους στόχους του 2030, ο τουρισμός μπορεί να γίνει όχι μόνο πηγή εμπειριών, αλλά και ένας από τους σημαντικότερους φύλακες του μέλλοντος του πλανήτη και των κοινοτήτων μας.

Lavaredas, A., Campos, F., Almeida, G.G.F. et al. Sustainable development goals in tourism research. Discov Sustain 6, 759 (2025). https://doi.org/10.1007/s43621-025-01587-x. LINK